تاب آوری روانی و نقش آن در سلامت روان

معنای تاب آوری روانی

تاب آوری روانی، به زبان ساده، یعنی یک فرد بتواند با مشکلات زندگی در روزهای سخت کنار بیاید و رو به بهبود رود. چرا که در غیر این صورت می تواند مستعد بیماری های روانی و حتی اختلالاتی در آینده شود. میزان تاب آوری روانی از فردی به فرد دیگر متغیر است و به عوامل محیطی و فردی بسیاری بستگی دارد. اما در هرحال منظور از این مفهوم، توانایی حفظ سلامت روانی و جسمی در بحبوحه سختی هاست. خودبسندگی، مثبت اندیشی و هوش بالا از جمله عوامل روانشناختی موثر بر تاب آوری روانی است. در میان عوامل محیطی موثر هم می توان به حمایت اجتماعی و میزان انسجام جامعه اشاره کرد. این که فرد چه قدر بتواند بر رفتارهای هدفمند خود متمرکز بوده و به اطلاعات غلط و آسیب زا بی توجه باشد یکی از شاخصه های تاب آوری روانی است.

با توجه به آنچه گفته شد، مبحث تاب آوری روانی در روانشناسی مثبت گرا می گنجد. روان شناسی مثبت گرا شاخه ای از روانشناسی که به جای تمرکز بر بیماری ها و کاستی های انسان به توانمندی های او در هنگام بروز مشکلات می پردازد. تاب آوری یک امر درونی است، اما در جهان بیرون می تواند به رمز موفقیت ما و منبع سلامت روان جامعه بدل شود.

نقش تاب آوری در سلامت روان

تاب آوری روانی در مواجهه با عوامل استرس زایی که زندگی ما را تهدید می کند بسیار حائز اهمیت است. از دست دادن یک عزیز، تشخیص بیماری، جنگ و تجاوز همه از همین عوامل استرس زا هستند. به عبارت دیگر تاب آوری روانی یکی از ارکان مهم سلامت روانی است و این واقعیت باید همواره مورد توجه متخصصان سلامت روان و دولتها قرار گیرد. آنها باید تلاش کنند تا در شرایط مختلف (همچون بلایای طبیعی، حملات تروریستی و…) سلامت روان افراد را تامین کنند. چراکه در غیر این صورت جامعه متحمل هزینه های زیادی خواهد شد. در حالی که با اهمیت به نقش تاب آوری در سلامت روان به سمت طول عمر بیشتر و بهره وری بالاتر خواهد رفت.

به همین خاطر است که اگرچه تاب آوری روانی، مفهومی عموما روان شناسی است اما در یک بستر اجتماعی و تاریخی معنا می شود. این مهم است که بدانیم تاب آوری و سلامت روان اجتماعی دو مفهوم در هم تنیده هستند. تحقیقات بسیاری نیز در این زمینه انجام شده که نشان می دهد تا چه اندازه رشد تاب آوری                        می تواند رفاه و سلامت روان جامعه را بهبود بخشد. در اهمیت  نقش تاب آوری در سلامت روان همین بس که به عنوان یک مکانیسم پیشگیری کننده در برابر بروز بیماری های روانی چون افسردگی و اضطراب و هراس عمل     می کند. بنابراین تمرکز روی تاب آوری، یعنی در تلاش برای سلامت روان از درمان به سمت پیشگیری حرکت کرده ایم.

تاب آوری و سلامت روان اجتماعی

درک مثبت از جامعه، یکی از ملزومات تاب آوری روانی است. اگر این درک درمیان افراد جامعه فراگیر باشد،    می توان انتظار داشت آن جامعه از سلامت روان اجتماعی بالایی برخوردار باشد. تاب آوری روانی نوید  جامعه ای با سلامت روان اجتماعی بالا را می دهد که خود منجر به افزایش حمایت اجتماعی در میان افراد آن جامعه خواهد شد.

چنانچه خواندیم، ارمغان تاب آوری روانی برای انسان ها بازگشت سریع به زندگی عادی پس از عبور از بحران است. در سطح اجتماعی، این یعنی جامعه در وضعیت بحرانی گیر نمی افتد و سلامت روان مردم رو به کاهش نمی رود. زیرا افراد در تعاملی مثبت با محیط می توانند مواجهه بهتری با مشکلات داشته باشند.

• نویسنده: دکتر جواد طلسچی یکتا
• مدیر و موسس خانه تاب آوری ایرانیان

منابع

https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyt.2020.608588/full

https://www.nature.com/articles/s41598-021-87581-5

efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://irep.ntu.ac.uk/id/eprint/8063/1/221275_PubSub2839_Sarkar.pdf

رسانه تاب آوری ایران